یبوست و دردسرهای آن (2)
پیشگیری و درمان
یبوست مزمن به خودی خود یک بیماری جدی تلقی نمی شود اما بی توجهی به آن و عدم تلاش برای درمان آن می تواند عوارض و بیماری های مهمی را به همراه داشته باشد.
برخی مطالعات نشان می دهد که یبوست مزمن می تواند یکی از عوامل خطر در ابتلا به سرطان‌های کولورکتال باشد. یکی از شایع ترین عوارض یبوست، هموروئید یا بواسیر است، اگرچه تنها علت هموروئید، یبوست نیست.
هموروئید به اتساع سیاهرگ های راست روده یا مقعد گفته می شود و علامت شایع آن درد و خون ریزی هنگام اجابت مزاج است.
زور زدن همراه با مدفوع سخت می تواند موجب پارگی بافت مقعد و ایجاد شقاق شود که بسیار دردناک است.
حتی گاهی فشار بیش از حد هنگام اجابت مزاج می تواند سبب خروج بافت راست روده از مقعد شود. این عارضه به "افتادگی راست روده" یا "پرولاپس رکتوم" موسوم است و ممکن است نیاز به درمان جراحی داشته باشد.
از دیگر عوارض یبوست مزمن درمان نشده، احتباس مدفوع است. در این حالت حجم بزرگی از مدفوع خشک و سفت در راست روده گیر می کند. اجابت مزاج دراین حالت بسیار دشوار بوده و نیاز به مداخلات درمانی توسط پزشک دارد.
چطور از آن پیشگیری کنیم؟
داشتن رژیم غذایی متعادل و سرشار از فیبرغذایی، ورزش منظم و نوشیدن روزانه حداقل هشت لیوان آب بهترین راه برای پیشگیری از یبوست است.
طرز تشخیص
علاوه بر معیارهای گفته شده که می تواند فرد غیرمتخصص را در تشخیص یبوست (Constipation) کمک کند، تشخیص یبوست معمولا با ارایه یک گزارش دقیق از علایم آزاردهنده بیماری، عادات تغذیه‌ای و تاریخچه دقیقی از سابقه ابتلا به بیماری‌ها یا مصرف داروها به پزشک امکان‌پذیر است. در مواردی از قبیل یبوست حاد همراه با دردهای شکمی و دفع خون و یا یبوست مزمن مقاوم به درمان ممکن است استفاده از روش‌های تشخیصی از جمله معاینه رکتوم، کولونوسکوپی، سیگموییدوسکوپی، رادیوگرافی با تنقیه باریم و آزمایشاتی از قبیل شمارش سلول های خون و سنجش سطح هورمون ها انجام شود.
درمان
اگرچه نحوه، درمان یبوست بسته به علت، شدت و مدت زمان ابتلا به آن متفاوت است اما در بیشتر موارد با تغییر رژیم غذایی و اصلاح شیوه زندگی می توان به رفع آن کمک کرده و از بروز مجدد آن پیشگیری کرد.
اصلاح رژیم غذایی
در اولین مرحله برای درمان یبوست توصیه می شود میزان مصرف مواد غذایی حاوی فیبر به میزان 25 تا 30 گرم در روز افزایش یابد. در این رژیم غذایی مصرف روزانه حداقل 8 لیوان آب ضروری است. کاهش مصرف چای و قهوه و گنجاندن ورزش منظم در فعالیت‌های روزانه نیز توصیه می شود.
مواد غذایی حاوی فیبر عبارتند از:
غلات(نان جو و نان گندم سبوس دار)
حبوبات(به خصوص حبوباتی از قبیل عدس و لوبیا قرمز)
سبزی ها(مانند گل کلم، کاهو، هویج و نخودسبز)
میوه‌های تازه به خصوص سیب، گلابی، آلو و میوه‌های خشک مانند کشمش و برگه زردآلو، گردو، فندق و بادام
در اغلب موارد اثر مفید تغییر رژیم غذایی در عرض 3 تا 5 روز ظاهر می شود اما برای قضاوت در مورد کارایی این روش درمانی حداقل یک ماه زمان لازم است. افزایش مصرف مواد غذایی حاوی فیبر عوارضی مانند نفخ و افزایش باد در شکم را به همراه دارد. رژیم غذایی پر فیبر برای مبتلایان به مگاکولون یا کولون و رکتوم هایپوتونیک و همچنین در یبوست ناشی از استفاده از موادمخدر توصیه نمی شود.
ایجاد نظم در اجابت مزاج
یکی از راه های موثر برای مقابله با یبوست این است که فرد خود را به یک وقت مشخص در روز برای اجابت مزاج عادت دهد. بهترین زمان یک ساعت پس از صبحانه است. نوشیدن آب گرم می تواند به تحریک روده کمک کند. باید توجه داشت که موفقیت درمان به معنای افزایش تعداد دفعات اجابت مزاج نیست بلکه به معنی راحتی عمل دفع است.
مصرف دارو البته با احتیاط!
در مواردی که احتباس رخ داده است و یا این که یبوست ناشی از بیماری خاص، عمل جراحی، بارداری و یا مصرف دارو است و در شرایطی که اعمال فشار بیش از حد هنگام اجابت مزاج خطرناک است، ممکن است نیاز به تجویز داروهای ملین باشد.
داروهای ملین برای آماده سازی روده قبل از اعمال جراحی و بررسی های تشخیصی و همچنین رادیوگرافی حفره شکمی نیز به کار می روند.
مصرف مداوم داروهای ملین و حتی مسهل های گیاهی می تواند سبب از بین رفتن حرکات طبیعی روده بزرگ و نهایتا وابستگی روده شود. به همین خاطر توصیه می شود داروهای ملین حتی انواع گیاهی را حتما با مشورت پزشک مصرف کنید.
اگر می خواهید با کارشناسان تغذیه ی سایت درباره رژیم های غذایی مشورت کنید، اینجا را کلیک کنید.
اگر می خواهید با پزشکان سایت درباره این بیماری مشورت کنید، اینجا را کلیک کنید.
برای شرکت در بحث های انجمن سایت مرتبط با بهداشت و سلامت، اینجا را کلیک کنید.
*مطالب مرتبط:
یبوست و درمان آن با تغذیه مناسب
توصیه های پزشکی برای افراد مبتلا به یبوست
بخش تغذیه و سلامت تبیان
